Przyszłość świata coraz cieplejszego nie napawa optymizmem. Wiele gorących i suchych ekstremów już jest, ale będzie jeszcze bardziej, niebezpiecznym zagrożeniem dla ludzi, zwierząt oraz roślin, na które będą się nakładać nowe zagrożenia ekstremalne jakimi są pożary.
—
Fot. Północne pożary (jak ten pokazany tutaj w regionie Nowosybirska na południowej Syberii) uwolniły w tym roku rekordowe ilości dwutlenku węgla. Źródło: Kirill Kukhmar/TASS/Getty
—
Obecnie najczęściej pożary występują w regionach klimatu śródziemnomorskiego i borealnego oraz w tropikach, gdzie wystąpiła duża deorestacja lasów tropikalnych (np. Amazonia, Borneo). Jednak w ostatnich latach mieliśmy z nimi do czynienia również na Grenlandii i w Arktyce. Są to tzw. pożary zombies, o których w serwisie Nature, tak napisała dziennikarka naukowa Alexandra Witze 1:
Sezon pożarów w Arktyce rozpoczął się w tym roku niezwykle wcześnie: już w maju wybuchły pożary na północ od linii drzew na Syberii, co normalnie miałoby miejsce dopiero w okolicach lipca. Jednym z powodów jest to, że temperatury zimą i wiosną były wyższe niż zwykle, co przygotowało krajobraz do spalenia. Możliwe również, że pożary torfu tliły się pod lodem i śniegiem przez całą zimę, a następnie pojawiły się, jak zombie, wiosną, gdy śnieg topniał. Naukowcy wykazali, że tego rodzaju niskotemperaturowe, bezpłomieniowe spalanie może spalać się w torfie i innej materii organicznej, takiej jak węgiel, miesiącami, a nawet latami.
—
Rys. Płonące torfowiska. Pożary lasów wzdłuż koła podbiegunowego wypaliły miliony hektarów latem 2020 r. i ustanowiły rekord w emisjach gazów cieplarnianych. Wiele z nich wydarzyło się w glebach torfowych, wzbogaconych w materię organiczną, co było przyczyną, uwolnienia starożytnego węgla do atmosfery, w trakcie wypalania tych ekosystemów. Zagęszczenie torfowisk (kolor szary), pożary lasów w okresie czerwca-sierpnia 2020 r. (kolor pomarańczowy) Źródła: Copernicus Atmosphere Monitoring Service/European Centre for Medium-Range Weather Forecasts; Hugelius, G. et al. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 117, 20438–20446 (2020)
—
Obecne i przyszłe wzorce występowania i zagrożenia pożarowego stosuje się przy użyciu stosunkowo uproszczonego wskaźnika zagrożenia pożarowego (FDI – Fire Danger Index), za pomocą którego wskazuje się wrażliwe regiony.
Flavio Justino, z Uniwersytetu Federalnego de Viçosa w Brazylii, wraz ze swoimi współpracownikami, zauważył, że modelowanie pożaru w Panarktyce jest zadaniem dość złożonym, ponieważ obejmuje kilka parametrów, takich jak charakterystyka gleby, zasobność węgla i wilgotność ściółki w glebie, które w większości przypadków są bardzo trudne do oszacowania lub bezpośredniego pomiaru 2.
Naukowcy napisali, że podczas gdy maksymalne i minimalne temperatury wykazują tendencje wzrostowe w zakresie od 0,5°C do 0,7 °C w ciągu dekady, to model ocieplenia jest również związany ze wzrostem liczby kolejnych dni suchych i zmniejszeniem łącznej liczby dni mokrych w basenie Oceanu Arktycznego.
Badanie Justino i jego współpracowników skoncentrowane było na analizach potencjalnego wskaźnika pożarowego – wersja 2 (PFIv2 – Potential Fire Index version 2). Główne zadania to:
a) weryfikacja zmienności gorących punktów w całej Arktyce w celu oceny wykrycia dominującego wzorca częstotliwości pożarów, zarówno w czasie, jak i przestrzeni.
b) zastosowanie dwóch reanaliz o wysokiej rozdzielczości: reanalizy arktycznego systemu w wersji 2 (ASRv2 – Arctic System Reanalysis version 2) i ERA5, weryfikujących zdolność potencjalnego wskaźnika pożarowego (PFIv2) do odtwarzania regionów o dużej liczbie pożarowych hotspotów (punktów zapalnych)
c) porównywanie potencjalnego wskaźnika pożarowego (PFIv2) ze stosowanym na całym świecie Indeksem Pogody Pożarowej (FWI – Fire Weather Index), mające na celu określenie wiarygodności wskaźnika zagrożenia pożarowego (FDI – Fire Danger Index), w celu dopasowania obu wskaźników do analizy hotspotów, mierzonych za pomocą spektroradiometru MODIS, umieszczonych na satelitach Terra i Aqua
—
Referencje:
- Witze A., 2020 ; The Arctic is burning like never before — and that’s bad news for climate change ; Nature ; https://www.nature.com/articles/d41586-020-02568-y
- Justino F. et al., 2021 ; Estimates of temporal-spatial variability of wildfire danger across the Pan-Arctic and extra-tropics ; Environmental Research Letters ; https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1748-9326/abf0d0/meta