Oto słynny wykres Hockey Stick (kij hokejowy) Michaela Manna. Widać wyrażnie, że Średniowieczne Optimum Klimatyczne było znacznie chłodniejsze od drugiej połowy XX w. i ostatnich 18 lat XXI w. Warto też pamiętać, że ocieplenie średniowieczne miało charakter regionalny, a nie globalny. Panowały wysokie temperatury w strefie południowej Grenlandii i północnej części Europy. Ziemia jednak w średniowieczu była wielokrotnie chłodniejsza niż w XX i XXI w.
Proszę zauważyć jak mocno poszła w górę temperatura od 1950 r. w czasie tysiąca lat. A w ostatnie 18 lat (mało widoczne na wykresie) jeszcze bardziej w pionie wywindowała.
Rys. Oryginalny wykres kija hokejowego na półkuli północnej Manna, Bradley & Hughes 1999, wygładzona krzywa pokazana na niebiesko z zakresem niepewności w kolorze jasnoniebieskim, pokryta zielonymi kropkami pokazującymi 30-letnią globalną średnią odbudowy konsorcjum PAGES 2k 2013. Czerwona krzywa pokazuje zmierzoną globalną średnią temperaturę, zgodnie z danymi HadCRUT4 od 1850 do 2013.
Jest to wykres dla półkuli północnej. Gdybyśmy mieli robić go dla północnego Atlantyku, pomiędzy wschodnią Kanadą, Grenlandią, a północną Europą, to okres średniowieczny byłby mocno wyeksponowany względem przynajmniej XX w. I nawet podczas regionalnego Średniowiecznego Optimum Klimatycznego temperatura była wyższa niż podczas tego samego regionalnego ocieplenia w drugiej połowie XX w. Ostatnie jednak w tymże regionie było i jest nieco cieplejszych od regionalnego ocieplenia średniowiecznego.
Jednak patrząc uważnie na ten wykres widać wyraźnie w ciągu 850 lat, od 1000 r. do 1850 r., spadek holocenski temperatury, do momentu gdy wymuszenie radiacyjne wywołane przez ludzkie spalanie paliw kopalnych nie zaczęło przeważać nad czynnikami naturalnymi, min. orbitalnymi skłaniającymi wysokie szerokości geograficzne półkuli północnej ku nadejściu jak nie kolejnej globalnej Dużej Epoce Lodowej, to przynajmniej ku kolejnej regionalnej Małej Epoce Lodowej. Jednak swoim silnym wpływem industrializacji tym gwałtownie zmieniliśmy kierunek temperatury globalnej. Od 1850 r. trend zaczął sprzyjać jej przyrostowi, a od 1950 r. jej gwałtownemu wzrostowi. Średnia temperatura przy powierzchni Ziemi z dekady na dekadę nieubłaganie rośnie w górę grożąc nam i innym gatunkom katastrofą klimatyczną.
Idea z wykresem kija hokejowego Michaela Manna powinna być szeroko analizowana aby rozwiać raz na zawsze dwa mity:
a) z rzekomo cieplejszym średniowieczem (X-XIII w.) niż dziś
b) z rzekomo zieloną Grenlandią podczas okresu średniowiecznego j.w.