Afryka w 2022 r. doświadczyła wielu ekstremalnych warunków pogodowych. Najbardziej dotkliwe były powodzie w Nigerii oraz susze w Etiopii i Somalii.
Fale gorąca
Raport IPCC także na temat fal upałów na świecie i także w Afryce wyraźnie wskazuje, że nastąpił ich wzrost intensywności i częstotliwości fal upałów pod wpływem antropogenicznego spalania paliw kopalnych i degradacji ekosystemów. Jednak interesującym faktem jest, że baza danych EM-DAT w 2022 roku nie odnotowała żadnych katastrof mających związek z falami upałów. (W rzeczywistości EM-DAT wymienia nie więcej niż dwie fale upałów w Afryce Subsaharyjskiej od początku XX wieku). 1
Lipcowe temperatury w stolicy Tunezji, Tunisie, osiągnęły rekordowe 48 stopni Celsjusza w Tunisie. To ciepło pomogło rozdmuchać płomienie niszczycielskich pożarów. A marcowe w północno-zachodnim mieście Lodwar, w Kenii, wskazały bardzo wysokie temperatury, dochodzące do 40 stopni Celsjusza, zarówno w dzień, jak i w nocy. Poinformowały krajowe media. Także, jak donoszą lokalne media, w porze wiosennej fale upałów pojawiły się w wielu częściach południowej Afryki: w Republice Południowej Afryki, Botswanie i Zimbabwe.
Otto powiedziała dla Carbon Brief, że fale upałów w RPA są pod wpływem zmian klimatu. Również jej zespół rozważa ocenę wpływu zmian klimatu na obecne upały w RPA. 2
Chociaż, podkreśla z kolei Pinto, że mogą mieć miejsce epizodyczne ekstremalne fale upałów. Jednak w bazie EM-DAT nie zarejestrowano dotąd ich ujemnego wpływu. Dla Carbon Brief powiedział:
„Niektórzy ludzie nazywają fale upałów„ cichym zabójcą ”, ponieważ nie widzimy skutków. Łatwo jest zobaczyć powodzie i tonących ludzi oraz zarejestrować ich śmierć. Ale kiedy jest fala upałów i nie widzimy wpływu na nasze oczy, trudno to zarejestrować.
Następnie dodał:
„Tak więc, jeśli fala upałów wydarzy się, powiedzmy, w październiku i zabije 10 osób. Nie wiemy, co było przyczyną śmierci tych ludzi. Prawdopodobnie to wzrost temperatury spowodował, że trafili do szpitala i doznali zawału serca lub udaru mózgu, ale osoby odpowiedzialne za rejestrację zgonów nie kojarzą ich z wysoką temperaturą”.
—
Rys. Prognozowane zmiany liczby dni z falą upałów w ciągu roku na kontynencie afrykańskim w 2050 r. przy scenariuszach ocieplenia o 1,5°C (po lewej), 2°C (w środku) i 3°C (po prawej). Różowy pokazuje niewielki wzrost liczby dni, podczas gdy ciemnoczerwony pokazuje duży wzrost liczby dni. Źródło: Carbon Brief / Weber et al. (2018)
—
Otto zauważyła, że oprócz niezarejestrowanych skutków, kraje z Afryki nie są przeszkolone do działań alarmowych, by wszczynać ostrzeżenia bądź alerty, które miałyby dotyczyć fal upałów. Dla Carbon Brief zakomunikowała:
„Obecnie pracujemy nad projektem, aby spróbować określić, jakie są znaczące progi fal upałów, aby kraje afrykańskie mogły wydawać ostrzeżenia dotyczące upałów dla populacji, ponieważ w tej chwili po prostu nie istnieją. Nie ma świadomości fal upałów”.
IPCC w ostatnim raporcie stwierdziło istotną rzecz, że w czasach przedindustrialnych temperatury w Afryce rosły szybciej niż wynosi średnia, także z tamtych czasów. W raporcie zanotowano, że liczba fal upałów na całym kontynencie wzrosła, od początku czasów przemysłowych. 3
Jedno z badań z 2018 roku, zaprezentowane przez zespół naukowy Thomasa Webera z Centrum Obsługi Klimatu w Niemczech (GERICS) w Hamburgu, wskazało prognozę, że gdy kontynent afrykański ociepli się o 3 stopnie w stosunku od okresu przedprzemysłowego, to fale upałów mogą być pięciokrotnie większe niż dziś. 4
Pożary
Ekstremalne pożary w Afryce miały miejsce w lutym 2022 roku w północnej i środkowej części.
W Republice Środkowoafrykańskiej wysokie temperatury oraz długotrwała susza spowodowały wielkoskalowe pożary lasów. Raport UN OCHA stwierdził, że utrata domów przez ludzi (około 500 rodzin) była przyczyną wybuchu malarii, cholery i polio. 5
Lipcowe temperatury w stolicy Tunisu przekroczyły 40 stopni Celsjusza, co spowodowało na południu miasta wybuchy pożarów, które wymusiły na ludziach ewakuacje, jak doniósł magazyn New Arab. Ponadto zniszczyły wiele upraw zbożowych.
Sierpniowe temperatury w północno-wschodniej części Algierii podczas ekstremalnych upałów, jak stwierdzono w raporcie UN OCHA, spowodowały ponad 100 pożarów, w których zginęły 44 osoby. Ewakuowano 2000. Dalej raport stwierdził: 6
„Pożary wpłynęły również na źródła utrzymania ponad 6000 osób, w tym rolników, którzy stracili dziesiątki hektarów, prawie tysiąc drzew owocowych i ponad 400 sztuk bydła. Według danych ze stanów kraju, pożary zniszczyły ponad 6000 hektarów. Stan Souk Ahras stracił jedną trzecią swoich lasów”.
Wpływ na to ma wskaźnik pogody pożarowej (FWI – Fire Weather Index), oznaczający, że zmiany klimatu mają gorące, suche warunki, które mogą w ocieplającym się świecie stać się normą.
W swojej najnowszej ocenie raportu, dotyczącym zmian klimatu Afryki, IPCC przewidział nie tylko wzrost pożarów w północnych regionach kontynentu, ale i również w zachodnio-południowych i wschodnio-południowych.
Doktor Izak Smit, nadzwyczajny wykładowca Uniwersytetu w Pretorii, doktor Diana Spear, pracowniczka Uniwersytetu w Kapsztadzie, badaczka komunikacji naukowej na Uniwersytecie Stellenbosch, oraz Nicola van Wilgen-Bredenkamp, współpracowniczka naukowa na Uniwersytecie Stellenbosch, w artykule na temat pożarów na południu Afryki, zamieszczonym w magazynie The Conversation, stwierdzili, że ogień w tym regionie świata bardzo często ma ujemny wpływ na społeczności ludzkie: ich domy, uprawy rolne. Jednak, co podkreślają, należy o tym pamiętać, że ten żywioł występuje w sposób naturalny na południu Afryki. Odgrywa on istotną rolę w kształtowaniu formacji roślinnych, takich jak: sawanny, łąki, wrzosowiska czy sucholubne zarośla, tzw. fynbos. Tworzą się wówczas nie tylko specyficzne siedliska dla roślin i zwierząt, ale i również nie zagrażają tym ekosystemom niekontrolowane pożary. 7
—
Fot. Zaangażowanie naukowców w medialne doniesienia o pożarach prowadzi do bardziej zniuansowanych i wyważonych przekazów. Żródło: Cathy Withers-Clarke za pośrednictwem Snapshot
—
Niektóre obszary mogą palić się tak często , jak co drugi lub trzeci rok, podczas gdy inne mogą palić się tylko co kilka dekad . Niektóre spalają się z dużą intensywnością , inne znacznie chłodniej . Niektóre systemy płoną zimą, na przykład łąki i sawanny, a inne głównie w cieplejszych warunkach, takie jak fynbos.
Susza i głód
Ekstremalna susza w 2022 roku dotknęła przede wszystkim kraje północno-wschodniej części Afryki, takie jak: Etiopia, Somalia, Rwanda, Uganda i Kenia, Czad i Niger.
—
Fot. Zwłoki kopytnych zwierząt domowych leżą w nowym obozie dla przesiedleńców wewnętrznych Qurdubay w dotkniętym suszą regionie Dolow, Somalia, 13 kwietnia 2022 r. (Źródło: CNS/Miriam Donohoe, Trócaire)
—
Analiza w bazie danych EM-DAT zarejestrowała 2500 śmierci w Ugandzie oraz 8 milionów ludzi poszkodowanych przez suszę. A raport UN OCHA definiuje ten precedens we wschodniej Afryce jako „bezprecedensowy”. Z kolei Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO – World Meteorological Organization) ONZ zanotowała, że od co najmniej czterech dekad pod rząd nie wystąpiło pięć pór deszczowych. 8 , 9
Według raportu UN OCHA sezon deszczowy, trwający od marca do maja 2022 roku, okazał się najbardziej suchym w historii, powodującym gwałtowny wzrost braku bezpieczeństwa żywnościowego, wodnego i żywieniowego. Zanotowano w nim: 10
„Szacuje się, że w Kenii i Etiopii zginęło 3,6 miliona zwierząt gospodarskich. Na najbardziej dotkniętych obszarach Somalii od połowy 2021 r. padło co trzecie zwierzę. Ponad milion osób zostało przesiedlonych w Somalii i południowej Etiopii”.
„Szacuje się, że do września 20 milionów ludzi w regionie doświadczyło poważnego braku bezpieczeństwa żywnościowego – około dwa razy więcej niż populacja Belgii.”
Dalej czytamy w raporcie:
„Etiopia, Somalia i Kenia również odnotowały znacznie większą liczbę poważnie niedożywionych dzieci przyjętych na leczenie w pierwszym kwartale 2022 r. w porównaniu z poprzednimi latami”
Friederike Otto powiedziała dla Carbon Brief:
„Myślę, że we wschodniej Afryce historia jest bardzo podobna. Tak naprawdę nie patrzyliśmy na Afrykę Zachodnią, więc to jest coś, czego po prostu nie wiemy. W południowej Afryce jest inaczej, a susze zdecydowanie sygnalizują zmianę klimatu”.
IPCC podkreślił w szczególny sposób to, że w północno-wschodniej Afryce nie zanotowano wzrostu susz, choć zarejestrowano spadek średniej opadów deszczu. Z kolei w Afryce Środkowej i Zachodniej został zaobserwowany wzrost susz rolniczych i ekologicznych. W południowej części kontynentu odnotowano wzrost suchości i suszy – i przewiduje się, że sytuacja ta pogorszy się wraz z dalszym globalnym ociepleniem.
Z kolei artykuł naukowy Markusa Adloffa, z Uniwersytetu Berneńskiego, oraz jego zespołu naukowego, zwrócił szczególną uwagę, że wprawdzie w Rogu Afrykańskim, obejmującym Somalię, Etiopię i Kenię, został zaobserwowany wysoki spadek opadów deszczu poniżej średniej, to jednak wzrost opadów o wysokiej intensywności rekompensuje wszystko i magazynuje głęboko pod glebą wodę potrzebną dla tamtejszych ludzi. 11
Michael Singer, profesor geografii fizycznej (hydrologia i geomorfologia) na Uniwersytecie w Cardiff, Katerina Michelides, profesor nadzwyczajny ze Szkoły Nauk Geograficznych na Uniwersytecie w Bristolu, oraz wspomniany Markus Adloff, na łamach serwisu internetowego The Conversation napisali: 12
„W Rogu Afryki społeczności wiejskie żyją w ciągłym niedoborze wody, przerywanym częstymi okresami braku bezpieczeństwa żywnościowego . Mieszkańcy polegają na „długich deszczach” między marcem a majem oraz „krótkich deszczach” między październikiem a grudniem, aby utrzymać swoje życie i środki do życia.”
—
Bibliografia:
- EM-DAT, 2022 ; Disasters of the Week ; EM-DAT ; https://www.emdat.be/
- Dunne D., 2022 ; Analysis: Africa’s unreported extreme weather in 2022 and climate change ; Carbon Brief ; https://www.carbonbrief.org/analysis-africas-unreported-extreme-weather-in-2022-and-climate-change/
- IPCC, 2021-2023 ; Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability ; IPCC Six Assesment Report ; https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg2/
- Weber T. et al., 2018 ; Analyzing Regional Climate Change in Africa in a 1.5, 2, and 3°C Global Warming World ; Earth’s Future ; https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/2017EF000714
- UN OCHA, 2022 ; Central African Republic: Fires – Feb 2022 ; Reliefweb ; https://reliefweb.int/disaster/fr-2022-000179-caf
- UN OCHA, 2022 ; Algeria: Wild Fires – Aug 2022 ; https://reliefweb.int/disaster/fr-2022-000297-dza
- Smit I., Spear D., Joubert M., Wilgen-Bredenkamp v. N., South African media treat fire as foe – its ecosystem benefits get lost in the blaze ; The Conversation ; https://theconversation.com/south-african-media-treat-fire-as-foe-its-ecosystem-benefits-get-lost-in-the-blaze-179030
- UN OCHA, 2022 ; Horn of Africa ; UN OCHA ; https://www.unocha.org/horn
- WMO, 2022 ; Greater Horn of Africa faces 5th failed rainy season ; WMO ; https://public.wmo.int/en/media/news/greater-horn-of-africa-faces-5th-failed-rainy-season
- UN OCHA, 2022 ; The threat of starvation looms in East Africa after four failed rainy seasons ; Reliefweb ; https://reliefweb.int/report/somalia/threat-starvation-looms-east-africa-after-four-failed-rainy-seasons
- Adloff M. et al., 2022 ; Sustained Water Storage in Horn of Africa Drylands Dominated by Seasonal Rainfall Extremes ; Geophysical Research Letters ; https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1029/2022GL099299
- Singer M., Michaelides K., Adloff M., 2022 ; The Horn of Africa has had years of drought, yet groundwater supplies are increasing – why? ; The Conversation ; https://theconversation.com/the-horn-of-africa-has-had-years-of-drought-yet-groundwater-supplies-are-increasing-why-192565