Pożary lasów zawsze występowały. Jednak ich skala oddziaływania na te ekosystemy będzie coraz większa, ponieważ ludzie, w ciągu zaledwie kilku dekad, doprowadzili je do znaczącej fragmentacji i wysuszenia.
W regionach tropikalnych najwięcej lasów ubyło w Amazonii. Roślinność nie poddana oddziaływaniu deforestacji, mimo wszystko staje się coraz bardziej podatna na wysychanie, z powodu zmniejszenia rzek atmosferycznych (transportu wilgoci znad południowego Atlantyku) oraz fragmentacji drzewostanów. Pod wpływem dalszego wzrostu temperatur regionalnych i lokalnych, takie obszary są w szczególności narażone na inicjację pożarów. Podobnie wysychające tropikalne torfowiska są przyczyną powstawania zapłonu pożarowego.
Coraz częstsze i najdotkliwsze pożary w tropikach występują w Amazonii. Tak się składa, że oddziałują, na ten tropikalny region świata, takie procesy naturalne, jak, przesuwanie się międzytropikalnej strefy zbieżności (ITCZ – Intertropical Convergence Zone), jak i czynniki antropogeniczne, takie jak, masowe wylesienia, a nawet świadome podpalenia lasów czy zakrzewień przez rolników, w celu uzyskania ziem do upraw rolnych.
—
Fot. Pożar w tropikalnym lesie amazońskim (Źródło: GETTY IMAGES)
—
Jedna z najnowszych prac na temat pożarów w Ameryce Południowej, napisana przez zespół naukowy dr Chantelle Burton, z Uniwersytetu w Exeter, mówi o tym, że ocieplenie klimatu, wraz z dalszą eksploatacją wrażliwych ekosystemów lasów deszczowych w Amazonii, doprowadza do występowania coraz częstszych, większych i dłuższych pożarów 1.
Naukowcy do swoich badań wykorzystali najnowsze symulacje klimatyczne, z brytyjskiego modelu systemu ziemskiego UKESM1, aby zrozumieć sprzężenia zwrotne, pod wpływem pożarów, jak i dynamikę roślinności, jako lądowych magazynów dwutlenku węgla, przy użyciu modelu powierzchni ziemi JULES (Joint UK Land Environment Simulator – Łączny symulator środowiskowo-lądowy Zjednoczonego Królestwa), z uwzględnieniem przyszłych scenariuszy zmian emisji i użytkowania gruntów.
—
Rys. Współczesne modelowane odchylenie (wbrew obserwacjom) temperatury (CRU, 1980–2013), opadów (CMAP, 1980–2013) i biomasy (Global Carbon, 1996–2005): z pożarem i bez pożaru dla Ameryki Południowej (Chantella Burton i inni, 2021).
—
Model JULES symuluje 30% utratę węgla w temperaturze 4°C, w scenariuszu z najwyższą emisją, która może zostać zmniejszona do 7%, jeśli wzrost temperatury zostanie ograniczony do 1,5°C.
Obecnie pożary w Ameryce Południowej koncentrują się głównie w brazylijskim regionie Cerrado, gdzie warunki są gorące i suche, szczególnie w okresie od czerwca do października. Roślinność w tym rejonie to są fragmenty leśne, przemieszane z bardziej rzadką roślinnością zdominowaną przez małe drzewa, krzewy i trawy.
Szacuje się, że obecnie 58% Amazonii jest zbyt wilgotne, aby podtrzymywać pożary, ale zmiany klimatyczne mogą zmniejszyć ten obszar do 37%, do 2050 r., potencjalnie zagrażając drzewom, w rejonach bardziej wysuszonych, które są tam bardziej podatne na spalenie.
Model UKESM-1 symuluje zmienną wilgotność gleby, w odpowiedzi na zachodzenie zmian wegetacji oraz nasilonej ewapotranspiracji, prowadząc do dodatniego sprzężenia zwrotnego, inicjującego pożary w warunkach bardzo suchych i gorących, często o znacznych rozmiarach.
Naukowcy przedstawili ogólnie wyniki dla trzech różnych przyszłych scenariuszy, przy użyciu Wspólnych Ścieżek Socjoekonomicznych SSP1-2.6, SSP3-7.0 i SSP5-8.5, zastosowanych w zestawie modeli CMIP6.
W porównaniu z temperaturą obserwowaną, podaną przez CRU (Climate Research Unit), dane dotyczące temperatury symulowanej z modelu UKESM1 pokazały nieznaczne ocieplenie w regionie Amazonii oraz w Chile i Argentynie. Z kolei w innych obszarach, na kontynencie, pokazuje on lekkie ochłodzenie. Dalej UKESM1 symuluje zbyt małe opady, w północno-wschodniej Brazylii, w porównaniu z obserwacjami złączonej analizy opadów (CMAP – CPC Merged Analysis of Precipitation). Natomiast opady w innych miejscach są wyższe niż w obserwacjach.
Model pożarowo-roślinny odpowiada na wysychanie północno-wschodniej Brazylii, w której zmniejsza się biomasa w porównaniu z symulacjami JULES opartymi na obserwowanym klimacie, a spalony obszar jest wyższy niż w obserwacjach.
—
Referencje:
- Burton C. et al., 2021 ; South American fires and their impacts on ecosystems increase with continued emissions ; Climate Resilience and Sustainability ; https://rmets.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/cli2.8