Fale upałów na lądach i w wodach oceanów oraz mórz również wywierają mocny wpływ na gatunki inne niż nasz. Najbardziej spektakularne są morskie fale upałów (MHW – Marine Heat Wave – opisane będą w dalszej części książki), które w dużym zakresie w XXI wieku wpływają destrukcyjnie na wiele gatunków morskich. Fale upałów na lądach nie są jeszcze tak dokładnie zbadane jeśli chodzi o ekosystemy. Jednak najmocniej dotyka to populacje gatunków, które są mocno zależne od termoregulacji wodnej, która jest coraz częściej zaburzana przez gwałtowne wzrosty temperatur lokalnych i regionalnych.
—
Jednym z najbardziej narażonych na fale upałów gatunków są wschodnioaustralijskie nietoperze zwane rudawkami. Ofiarami są głównie dwa gatunki: rudawka szarogłowa (Pteropus poliocephalus) i rudawka żałobna (Pteropus alecto). Ale również trzy lata temu gatunek rudawki okularowej (Pteropus conspicillatus) doznał poważnych strat.
Po raz pierwszy niszczycielska i śmiercionośna fala upałów zaatakowała rudawki w 1994 roku (6000 ofiar), w 2000 roku (500), w latach 2002-2007 (ponad 35 000), w 2014 r. (około 107 000), w 2018 r. (około 40 000), w 2019 r. (4500).
Justin A. Welbergen, z Wydziału Zoologii na Uniwersytecie w Cambridge, w Wielkiej Brytanii, i Stefan M. Klose, z Instytutu Ekologii Doświadczalnej na Uniwersytecie w Ulm, w Niemczech, wraz ze swoimi australijskimi współpracownikami: Nicolą Marcus, z WWF Nowa Południowa Walia, oraz Peggy Ebb, z Wydziału Zarządzania Ekosystemem na Uniwersytecie w Nowej Anglii, zaobserwowali, że wszystkie gatunki rudawek (nietoperzy) starają się prowadzić termoregulację w krytycznych w warunkach ekstremalnej fali upału za pomocą wachlowania skrzydłami, dyszenia, ślinienia się, szukania cienia w koronach drzew 1.
—
Fot.1. Ulga przed upałem: w upalne dni nietoperze — takie jak ta rudawka szarogłowa — zanurzają brzuchy w wodzie, aby się ochłodzić. Nick Edards , CC BY-NC-ND
—
12 stycznia 2002 roku w Nowej Południowej Walii aż 9 kolonii ucierpiało, w których zginęło 3679 osobników. Gdy temperatura powietrza osiągnęła 42 stopnie Celsjusza, doszło do tragedii. Zwierzęta te masowo umierały z przegrzania i niemożności uregulowania temperatury własnych ciał.
5-6% nietoperzy umierało głównie z powodu hipertermii. Śmiertelność była znacznie większa wśród tropikalnych rudawek żałobnych (Pteropus alecto) (10-13%) niż pochodzących z klimatu bardziej umiarkowanego rudawek szarogłowych (Pteropus poliocephalus) (mniej niż 1%). Najbardziej ucierpiały młode osobniki i dorosłe samice niż dorosłe samce (młodzi 23-49%; samice 10-15% , a samce mniej niż 3%).
—
Rys.1. Rozmieszczenie rudawek żałobnych (Pteropus alecto) i rudawek szarogłowych (Pteropus poliocephalus) oraz ich obecna strefa nakładania się (sprawdzone) we wschodniej Australii. Strzałki przerywane pokazują południową równoleżnikową rozpiętość P. alecto w latach 1928, 1965 i 2007. Liczby pogrubione od 1 do 19 przedstawiają ogólne lokalizacje przeszłych wydarzeń wymierania (szczegóły w Tabela 3) (Welbergen J. A. et al., 2020).
—
Doktor Heennilame Ratnayake, z Uniwersytetu w Melbourne, wraz ze swoim zespołem naukowym, na podstawie modelu numerycznej prognozy pogody (NWP) Australian Community Climate and Earth-System Simulator (ACCESS-R)] z Australian Bureau of Meteorology (Australijskiego Biura Meteorologii), wykorzystał siatkowe, godzinowe prognozy temperatury powietrza 2.
W listopadzie 2018 roku ekstremalna fala upałów w Australii spowodowała śmierć ponad 33 tysięcy osobników wśród dwóch najbardziej zagrożonych gatunków rudawek: rudawki żałobnej (Pteropus alecto) i endemicznej rudawki okularowej (Pteropus conspicillatus).
Naukowcy australijscy ocenili dokładność prognoz śmiertelności na podstawie różnych progów temperatury powietrza (38,0, 40,0, 42,0 i 44,0°C). Ich wyniki wykazały istotne prawdopodobieństwo śmiertelności rudawek, gdy prognozowana temperatura powietrza wyniesie ≥ 42,0°C. Według dokładnych analiz na podstawie powyższego modelu, prognozy 24-godzinne i 48-godzinne trafnie przewidują odpowiednio, w pierwszym przypadku 77% zgonów nietoperzy, a w drugim przypadku 73%.
Oprócz tego dodatkowo, naukowcy z Zachodniego Uniwersytetu w Sydney oraz Uniwersytetu w Melbourne, opracowali urządzenie do prognozy stresu cieplnego dotykającego rudawki. Prognozator ten przewiduje lokalizacje kolonii (kryjówek) tych nietoperzy, w których prawdopodobnie ponownie doświadczą ekstremalnych fal upałów, nawet trwających do 72 godzin.
Prognozator wykorzystuje dane pogodowe z modelu komputerowego udostępnione przez Australijskie Biuro Meteorologii za pośrednictwem archiwów zbiorów danych sponsorowanych przez NCI, z danymi z kolonii rudawek z Narodowego Programu Monitoringu Rudawek (National Flying-Fox Monitoring Program).
Jessica Meade, z Instytutu Środowiska Hawkesbury na Uniwersytecie w Zachodnim Sydney wraz swoimi współpracownikami, w tym min. z Justinem Welbergenem, zaprezentowała opisany wyżej radar pogodowy do śledzenia siedlisk i behawioru rudawek 3.
Na wstępie swojego artykułu stwierdziła następujący fakt:
Znajomość trendów populacji gatunków ma kluczowe znaczenie podczas planowania ochrony i zarządzania; jednak informacje te mogą być trudne do uzyskania w przypadku niezwykle mobilnych gatunków, takich jak rudawki (Pteropus spp.; Chiroptera, Pteropodidae). W Australii kontynentalnej rudawki są przedmiotem szczególnej troski w zarządzaniu ze względu na powstawanie konfliktu między ludźmi a nietoperzami będących wektorami chorób odzwierzęcych. Dwa gatunki, rudawka szarogłowa (Pteropus poliocephalus) i rudawka okularowa (P. conspicillatus) są obecnie zagrożone wyginięciem.
Tutaj pokazujemy, że archiwalne dane z radarów meteorologicznych z okresu dziesięciu lat można wykorzystać do monitorowania dużej kolonii rudawek szarogłowych w pobliżu Melbourne. Pokazujemy, że oszacowania radarowe wielkości kolonii ściśle odpowiadają tym uzyskanym za pomocą tradycyjnych metod liczenia.
Ponadto, pokazujemy, że dane radarowe można wykorzystać do określenia czasu i kierunku odlotu rudawek wynurzających się z kryjówki….. Stanowią one jako takie niezwykle obiecujące narzędzie do ochrony i zarządzania wrażliwymi populacjami tych nietoperzy oraz do zarządzania interakcjami człowieka z tymi ważnymi ekologicznie ssakami.
—
Referencje:
1. Welbergen J. A. et al., 2007 ; Climate change and the effects of temperature extremes on Australian flying-foxes ; Biological Sciences ; https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rspb.2007.1385
2. Ratnayake H. U. et al., 2019 ; Forecasting wildlife die-offs from extreme heat events ; Animal Conservation ; https://zslpublications.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/acv.12476
3. Meade J. et al., 2019 ; Using weather radar to monitor the number, timing and directions of flying-foxes emerging from their roosts ; Scientific Reports ; https://www.nature.com/articles/s41598-019-46549-2