Nie wszystkie wody pochodzące z Golfsztromu podlegają systemowi zatapiania się. Część z nich płynie dalej wzdłuż Prądu Północnoatlantyckiego w kierunku cieśnin: Frama i Daviesa oraz Morza Norweskiego, do wód arktycznych. I wraz z postępującym ociepleniem klimatu, wędrówce wód atlantyckich do wód polarnych towarzyszą też coraz częstsze migracje ryb, ptaków, waleni i innych gatunków atlantyckich w rejony subarktyczne. Jest to tak zwany proces atlantyfikacji mórz subarktycznych, a nawet samego Oceanu Arktycznego polegający na wypieraniu gatunków arktycznych przez atlantyckie.
—-
Rys.1. Polarne Morze Barentsa poddane wpływowi atlantyckich wód (Fot. Z serwisu Carbon Brief).
—-
Atlantyfikacja, termin po raz pierwszy użyty w 2017 roku przez rosyjskiego klimatologa i oceanografa Igora Polyakova pracującego w Międzynarodowym Centrum Badań Arktycznych i na Uniwersytecie Alaski w Fairbanks na wydziale Naturalnych Nauk i Matematyki*.
Zdaniem naukowców, Wschodni Basen Eurazjatycki Oceanu Arktycznego znajduje się na południe od strony Bieguna Północnego i na północ od Atlantyku. Jednak w miarę ocieplania się klimatu staje się on bardziej podobny do swojego większego sąsiada z północy. Badacze zaobserwowali w swoich wynikach pracy, że region ten wyraźnie ewoluuje w kierunku stanu osłabienia naturalnej stratyfikacji w rejonie polarnym, a zwiększa się mieszanie pionowe, powodujące uwalnianie ciepła oceanicznego przyczyniającego się do redukcji ilości lodu morskiego. Zmiany te mogą mieć znaczny wpływ na inne geofizyczne i biogeochemiczne aspekty systemu Oceanu Arktycznego i zapowiadać całkowicie nowy stan klimatu Arktyki.
Igor Polyakov ze swoimi współpracownikami piszą:
Atlantyfikacja jest to proces, w którym topnienie lodu latem wprawdzie wysładza powierzchniowe wody. Ale ocieplenie klimatu sprawia, że jest go coraz mniej. Kurczy się jego zasięg i traci na grubości. Tak się dzieje w eurazjatyckiej Subarktyce na Morzu Barentsa. Haloklina, warstwa przejściowa wód pod względem gęstości i zasolenia, staje się tam coraz mniej stabilna i nie zapobiega już tak mieszaniu, co sprzyja temu, że przy mniejszej zawartości lodu łatwiej wody atlantyckie mieszają się z arktycznymi. Na dodatek często bardzo silne wiatry spychają skutecznie z Atlantyku te masy ciepłych nagrzanych wód do Arktyki.
—-
Kolejna podobna interesująca na ten temat praca naukowa została przedstawiona przez badaczy norweskich: Sigrid Lind i Randi B. Ingvaldsen z Instytutu Badań Morskich w Tromsø oraz Tore’go Furevika z Instytutu Geofizycznego, na Uniwersytecie w Bergen w Centrum Badań Klimatu Bjerknes*.
W pracy norweskich naukowców zostało potwierdzone co Polyakov rok wcześniej odkrył. Na podstawie kompilacji obserwacji hydrograficznych w Morzu Barentsa, w badanym okresie 1970-2016, naukowcy zaobserwowali nie tylko nasilający się napływ ciepłych i zasolonych wód atlantyckich do chłodnych i mniej zasolonych polarnych włącznie z ich coraz bardziej ułatwionym mieszaniem się pionowym, ale i również też osłabiony transport lodu z Oceanu Arktycznego. I ma to właśnie ujemne skutki dla dalszej egzystencji gatunków polarnych związanych zarówno z mniej słonymi wodami polarnymi, jak i z obecnością słodkiego lodu morskiego jako habitatu dla ssaków i ptaków morskich żyjących na co dzień w klimacie polarnym.
—
Rys.2. Ilustracja obszaru granicznego między strefami klimatycznymi oceanu atlantyckiego (po lewej) i Arktyki (po prawej). Domena atlantycka ma ciepłą i słoną wodę atlantycką (czerwony kolor) zajmującą cały słup wody i ma duże straty ciepła do atmosfery (zimą). Domena arktyczna jest zimna, uwarstwiona i pokryta lodem morskim, z pośrednią warstwą arktycznej zimnej i świeżej wody arktycznej (niebieski kolor) nad głęboką warstwą Atlantyku. W domenie arktycznej przepływy ciepła i soli w górę z głębokiej warstwy Atlantyku są największe w regionie przygranicznym, gdzie rozwarstwienie jest słabsze. Źródło: (Sigrid Lind i inni, 2018 ; w Carbon Brief)
—-
Polyakov I. V. et al., 2017 ; Greater role for Atlantic inflows on sea-ice loss in the Eurasian
Basin of the Arctic Ocean ; Science ; https://www.science.org/doi/10.1126/science.aai8204
Lind S. et al., 2018 ; Arctic warming hotspot in the northern Barents Sea linked to declining sea-ice import ; Nature Climate Change ; https://www.nature.com/articles/s41558-018-0205-y