Po ponad trzydziestu latach obserwacji żółwi morskich badacze alarmują: przez zmiany klimatu rodzi się coraz więcej samic. Natura ma jednak swoje bezpieczniki, a zwierzęta nie dają za wygraną i próbują dostosować się do coraz gorętszych warunków.
Większość żółwi morskich żyje w otwartych wodach oceanów. Ale są wyjątki – na przykład żółwie szylkretowe, które najczęściej spędzają czas w płytkich lagunach i na rafach koralowych. Żywią się tam swoim ulubionym pokarmem – morskimi gąbkami. Z kolei żółwie zielone najczęściej spotyka się na pełnym morzu. Można zobaczyć je pływające w stadach. Są z reguły wegetarianami. Ich główny pokarm to trawa morska.
Trzydzieści lat badają żółwie morskie
Od 1992 roku Towarzystwo Ochrony Żółwi oraz zespół z Uniwersytetu w Exeter monitorują siedliska krytycznie zagrożonego żółwia szylkretowego (Eretmochelys imbricata) i zagrożonego żółwia zielonego (Chelonia mydas). Sytuacja ma miejsce na plażach u wybrzeży północnego Cypru, w jego tureckiej części.
W swojej unikatowej bazie danych przez ponad 30 lat wspomniani przyrodnicy oznakowali ponad 1300 osobników żółwic, dla których znana jest data, lokalizacja i sukces wylęgu. Ponadto za każdym razem zamieszczali rejestratory temperatury w gniazdach samic.
Codzienna troska o te sympatyczne i rzadkie gady morskie polegała na tym, żeby za każdym razem sprawdzać ich miejsca gniazdowania. Wspomniani aktywiści i naukowcy odkryli, że termin ich rozrodu wypada coraz wcześniej.
– Przed połową lat 2000. nie odnotowano żadnych żółwi gniazdujących przed czerwcem, ale teraz możemy zobaczyć całkiem sporo gniazd już od początku maja – napisali w The Conversation naukowcy z Uniwersytetu w Exeter. Pytanie brzmi – jakie to ma właściwie znaczenie? Okazuje się, że sprawa jest poważna – jeśli będzie za gorąco, to urodzą się wyłącznie samice. Dlatego żółwie składają jaja coraz wcześniej, chcąc uniknąć wysokich temperatur.
Wszystkie żółwie będą samicami? Winny wzrost temperatur
Naukowcy z badawczego ośrodka cypryjskiego w Alagadi definitywnie stwierdzili, że ocieplenie powietrza atmosferycznego oraz wód w Morzu Śródziemnym powoduje zwiększenie nagrzewania się gniazd, w których samice żółwi składają jaja. Ich inkubacja (utrzymanie jednolitych warunków temperatury i wilgotności dla jaj) staje się dla tych zwierząt coraz trudniejsza. Temperatura stabilna inkubacji jaj jest ustalona w zakresie 23-33 stopni Celsjusza.
Jeśli chodzi o żółwie szylkretowe, średnia temperatura powyżej 30,5 °C spowoduje 100 proc. samic. Natomiast średnia temperatura poniżej 27,5 °C da wynik 100 proc. samców. Z kolei gdy weźmie się pod uwagę żółwie zielone, średnia temperatura powyżej 31,0 °C przyniesie z sobą 100 proc. samic. A średnia temperatura poniżej 27,7 °C przyczyni się do 100 proc. liczby samców.
– A jeśli jaja inkubują się w temperaturach poza zakresem 23-33ºC, ryzyko wad rozwojowych zarodka i jego śmiertelności staje się bardzo wysokie – napisała w 2018 r. dla The Conversation Ana Rita Patricio z Uniwersytetu w Exeter.
Zwierzęta próbują dostosować się do zmian klimatu
Jedno z tegorocznych badań, zaprezentowane w lutym w czasopiśmie Endangered Species Research, przedstawiło gruntowną analizę wpływu wzrostu temperatury na faworyzowanie płci żeńskiej u żółwi. Konkretnie obiektem badania były żółwie szylkretowe. Pokazało ono, że temperatura inkubacji jaj nie zawsze ściśle jest zbieżna z zachowaniem proporcji płci oraz sukcesu wylęgu.
– Żółwie szylkretowe kompensują negatywny wpływ rosnących temperatur na proporcje płci potomstwa poprzez zmianę fenologii rozrodu – piszą naukowcy w swojej pracy naukowej. Wprawdzie to badanie wyraża pewną dozę optymizmu, jednak nie ma pewności, że w dalszej przyszłości samice będą gniazdować coraz wcześniej każdego roku. Dziś – można powiedzieć – robią co mogą, aby dostosowywać się do dalszego wzrostu temperatury na świecie.
Fot. Zielony żółw morski (Chelonia mydas) pasący się na trawie morskiej w zatoce Akumal. Źródło: P. Lindgren / CC BY-SA 3.0
W drugim z badań z tego samego miesiąca, przedstawionym na łamach Biological Sciences, szczegółowa analiza wykazała, że samice żółwi zielonych najprawdopodobniej będą gniazdować 6,47 dnia wcześniej na każdy stopień Celsjusza wzrostu temperatury morza.
W celu ochrony tego gatunku, od ponad trzech dekad wdrażana jest „ochrona czynna”. To bezpośrednia ingerencja pracowników i wolontariuszy w ochronę populacji tego gatunku, którzy od lat systematycznie zabezpieczają gniazda samic przed potencjalnymi drapieżnikami. Ponadto ręcznie przenoszą jaja z dala od linii przypływu wody morskiej.
Efekt ścisłego monitoringu północno-cypryjskich populacji żółwi napawa optymizmem. Od 1992 r. liczba gniazd wzrosła z 55 do ponad 400 rocznie.
Referencje:
Mollie L. Rickwood, Annette Broderick and Robin Shape, 2025 ; Climate change could make more turtles female – but some are starting to adapt ; The
Conversation ; https://theconversation.com/climate-change-could-make-more-turtles-female-but-some-are-starting-to-adapt-249619
Ana Rita Patricio, 2018 ; How can we halt the feminisation of sea turtles in the northern Great Barrier Reef? ; The Conversation ; https://theconversation.com/how-can-we-halt-the-feminisation-of-sea-turtles-in-the-northern-great-barrier-reef-90102
Witt M. J. et al., 2024 ; Phenological shift mitigates predicted impacts of climate change on sea turtle offspring ; Inter-Research Science
Publisher ; https://www.int-res.com/abstracts/esr/v56/esr01382
Mollie L. Rickwood et al., 2025 ; Individual plasticity in response to rising sea temperatures contributes to an advancement in green turtle
nesting phenology ; https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rspb.2024.1809
Michael P. Jensen et al., 2018 ; Environmental Warming and Feminization of One of the Largest Sea Turtle Populations in the World ; Current
Biology ; https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960982217315397
Yvette Randolph et al., 2024 ; Sea Turtle Conservation and Tourism: A Case Study in North Carolina ; Sage Journals ; https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/21649987241281081